استفاده از بازی‌های فکری برای کمک به کودکان با اختلال اوتیسم

یکی از این روش‌ها، بازی‌های فکری است که به شیوه‌های متنوعی می‌تواند به کودکان اوتیسمی کمک کند تا توانایی‌های ارتباطی و شناختی خود را افزایش دهند. در این مقاله به معرفی بازی کودکان اوتیسم و مثال‌هایی از بازی‌های مفید و موثر، از جمله بازی‌های مونته سوری، میپردازیم.

بازی فکری و نقش آن در بهبود کودکان اوتیسمی

بازی فکری برای اوتیسم یک ابزار قدرتمند برای درمان است. این بازی‌ها به کودکان کمک می‌کنند که مهارت‌های خود را در محیطی سرگرم‌کننده و ایمن تقویت کنند. این نوع بازی‌ها شامل فعالیت‌هایی است که نیازمند تمرکز، حل مسئله و تقویت مهارت‌های اجتماعی هستند که همگی برای کودکان اوتیسمی بسیار مفیدند. بازی فکری برای کودکان اوتیسم باعث تقویت مهارت‌های شناختی، بهبود تمرکز و افزایش دقت در انجام وظایف روزمره می‌شود.

نمونه‌هایی از بازی‌های فکری مناسب کودکان اوتیسمی

• پازل‌های مونته‌سوری

پازل‌ یک بازی فکری برای اوتیسم و تقویت تمرکز و مهارت‌های حل مسئله است. در روش مونته‌سوری، پازل‌ها معمولاً با تصاویر یا اشکال هندسی ساده طراحی می‌شوند که برای درک و تطبیق آسان‌تر مناسب است. کودک با قرار دادن قطعات در جای مناسب خود، مفاهیمی مانند تناسب و هماهنگی را یاد می‌گیرد و مهارت‌های بصری و حرکتی‌اش را بهبود می‌بخشد. همچنین، پازل‌ها به کودک کمک می‌کنند تا مهارت‌های شناختی همچون تشخیص الگوها و تمرکز روی جزئیات را تقویت کند. استفاده از پازل‌های مونته‌سوری به کودکان اوتیسمی کمک می‌کند که به طور مستقل فکر کنند و احساس موفقیت از تکمیل یک کار دشوار را تجربه کنند.

• بازی تطبیق رنگ و شکل

این بازی از کارت‌ها یا بلوک‌های رنگی و شکلی تشکیل شده است که کودک باید آن‌ها را با دقت مشاهده کرده و به درستی جفت کند. این بازی با تحریک حواس کودک و درگیر کردن او در یک فعالیت ذهنی، توانایی‌های شناختی او را ارتقا می‌دهد. علاوه بر این، بازی تطبیق رنگ و شکل به کودک کمک می‌کند تا مهارت‌های اولیه‌ای در زمینه طبقه‌بندی و مرتب‌سازی به دست آورد که می‌تواند پایه‌های خوبی برای مهارت‌های ریاضی و علمی در آینده باشد. با تکرار این بازی، کودکان یاد می‌گیرند که چگونه الگوها را شناسایی کنند و به تدریج توانایی‌های شناختی خود را تقویت می‌کنند.

• بازی حافظه (کارت حافظه)

بازی حافظه یک ابزار آموزشی بسیار مؤثر برای تقویت حافظه کوتاه‌مدت و تمرکز در کودکان اوتیسمی است. این بازی شامل مجموعه‌ای از کارت‌های تصویری است که هر تصویر در دو کارت مشابه تکرار شده است. کودک باید کارت‌ها را برگرداند و سعی کند جفت‌های مشابه را پیدا کند. این فعالیت به او کمک می‌کند که حافظه‌اش را به چالش بکشد و توجه بیشتری به جزئیات داشته باشد. بازی حافظه همچنین در بهبود قدرت شناختی و تشخیص الگوهای بصری مؤثر است. 

• بازی لگو (LEGO)

لگوها یکی از ابزارهای آموزشی چندکاره و جذاب هستند که می‌توانند در زمینه‌های مختلف رشد شناختی و حرکتی کودکان اوتیسمی مؤثر باشند. این بازی با فراهم کردن قطعات رنگارنگ و متنوع به کودکان اجازه می‌دهد که خلاقیت خود را به کار گیرند و ساختارهای مختلفی از اشکال ساده تا سازه‌های پیچیده بسازند. لگوها نه تنها به تقویت مهارت‌های حرکتی ظریف کمک می‌کنند بلکه باعث می‌شوند کودکان مهارت‌های حل مسئله و تفکر منطقی خود را توسعه دهند. بازی با لگوها به کودکان اوتیسمی کمک می‌کند تا توانایی‌های خود را در زمینه برنامه‌ریزی و ساختاردهی ارتقا دهند و همچنین صبر و پشتکار را تمرین کنند. علاوه بر این، ساخت و خراب کردن ساختارها، حس موفقیت را به کودک القا می‌کند و اعتماد به نفس او را افزایش می‌دهد.

• بازی تطبیق کارت‌های تصویری

بازی تطبیق کارت‌های تصویری از جمله بازیهای فکری برای اوتیسم است. این بازی فکری برای اوتیسم می‌تواند به طور موثری کمک کننده باشد که معمولاً شامل کارت‌هایی با تصاویر مختلف است که کودک باید جفت‌های مشابه را پیدا کند. این تصاویر می‌توانند شامل اشیاء روزمره، حیوانات، میوه‌ها یا حتی حالات احساسی باشند. با توجه به ماهیت بصری این بازی، کودکان اوتیسمی می‌توانند ارتباط بهتری با تصاویر برقرار کنند و در عین حال توانایی تشخیص و تطبیق الگوها را بهبود بخشند. این بازی همچنین به تقویت تمرکز و حافظه کوتاه‌مدت کودک کمک می‌کند. علاوه بر این، اگر تصاویر شامل حالات احساسی باشد، می‌تواند به کودک کمک کند تا عواطف مختلف را بشناسد و درک بهتری از احساسات داشته باشد که این خود مهارت مهمی در بهبود تعاملات اجتماعی است.

• بازی دومینو

بازی دومینو یک بازی مناسب کودکان اوتیسمی است که به تقویت مهارت‌های تمرکز، هماهنگی و تطبیق کمک می‌کند. در این بازی، کودک باید قطعات دومینو را طوری کنار هم بچیند که الگوهای مشابه به یکدیگر متصل شوند. این فرایند تطبیق و مرتب‌سازی، به کودک کمک می‌کند تا مفهوم توالی و ترتیب را بهتر درک کند. دومینو همچنین می‌تواند در بازی‌های گروهی مورد استفاده قرار گیرد و به کودکان اوتیسمی مهارت‌هایی مثل نوبت‌گیری و همکاری را بیاموزد. بازی دومینو با درگیر کردن کودک در فرایندهای منطقی و ترتیبی، باعث افزایش تمرکز و دقت او نیز می‌شود. علاوه بر این، وقتی کودک دومینوها را به ترتیبی منظم می‌چیند و سپس آن‌ها را سرنگون می‌کند، احساس خوشحالی و موفقیت می‌کند که این خود می‌تواند انگیزه او را برای یادگیری بیشتر افزایش دهد.

• بازی داستان‌سازی با تصاویر

بازی داستان‌سازی با تصاویر نیز یک بازی فکری برای اوتیسم است که به کودکان اوتیسمی امکان می‌دهد که از طریق ترکیب تصاویر، داستان‌های کوتاهی بسازند. این بازی شامل کارت‌هایی با تصاویری است که هر کدام بخشی از یک داستان را نشان می‌دهد؛ کودکان با چیدن این تصاویر به ترتیب دلخواه خود، یک داستان منحصر به فرد خلق می‌کنند. این فعالیت به تقویت خلاقیت و تخیل کودک کمک می‌کند و در عین حال، مهارت‌های زبانی و گفتاری او را ارتقا می‌دهد. با این بازی، کودکان می‌توانند یاد بگیرند که چگونه افکار و ایده‌های خود را به شکلی ساختارمند بیان کنند. همچنین، داستان‌سازی با تصاویر به کودکان اوتیسمی کمک می‌کند تا مفاهیم ترتیب و علت و معلول را درک کنند و در نتیجه، توانایی خود در حل مسئله و تفکر منطقی را تقویت کنند.

• بازی جعبه‌های حس‌آمیزی (Sensory Boxes)

در این بازی، یک جعبه حاوی موادی مانند برنج، مهره‌ها، شن و یا دیگر اجسام حسی وجود دارد که کودک باید از میان آن‌ها اشیاء خاصی را پیدا کند. این بازی برای تقویت مهارت‌های حسی و تقویت تمرکز و دقت مناسب است.

• بازی هانگری هیپوز (Hungry Hippos)

این بازی گروهی و هیجان‌انگیز به کودکان کمک می‌کند که مهارت‌های اجتماعی و هماهنگی دست و چشم خود را تقویت کنند. کودکان باید توپ‌ها را به سرعت به طرف هیپو هدایت کنند. این بازی می‌تواند به کودکان اوتیسمی در یادگیری نوبت‌گیری و تعامل اجتماعی کمک کند.

• بازی بولینگ خانگی

می‌توان با چند بطری پلاستیکی و یک توپ سبک، یک بازی بولینگ ساده ساخت. کودکان می‌توانند با هدف‌گیری بطری‌ها و تلاش برای انداختن آن‌ها، دقت، هماهنگی دست و چشم و مهارت‌های حرکتی خود را تقویت کنند. این بازی در کنار جذابیت، بسیار ساده و مناسب کودکان اوتیسمی است.

نتیجه‌گیری

بازی فکری برای کودکان اوتیسم، ابزاری قدرتمند برای افزایش توانایی‌های شناختی و اجتماعی است. با استفاده از بازی‌های مونته‌سوری و سایر بازی‌های فکری، می‌توان به کودکان اوتیسمی کمک کرد تا با اعتماد به نفس بیشتری به یادگیری و تعامل با دنیای اطراف خود بپردازند. انتخاب بازی‌های مناسب و ایجاد محیطی دوستانه و حمایتی برای این کودکان می‌تواند بهبودهای شگفت‌انگیزی در توانایی‌های آن‌ها ایجاد کند و به آن‌ها کمک کند که زندگی پربارتری داشته باشند.

سوالات متداول

۱. آیا بازی‌های فکری به تقویت مهارت‌های اجتماعی کودکان اوتیسمی کمک می‌کنند؟ بله، بازی‌های فکری، به‌ویژه بازی‌های گروهی، مهارت‌هایی مانند نوبت‌گیری و همکاری را تقویت می‌کنند. این فعالیت‌ها به کودکان اوتیسمی کمک می‌کنند تا تعاملات اجتماعی را بهبود بخشند و در فضای امن بازی به برقراری ارتباط بهتر با دیگران بپردازند.

۲. آیا بازی‌های حافظه برای افزایش تمرکز کودکان اوتیسمی مفید هستند؟ بله، بازی‌های حافظه مانند کارت حافظه، تمرکز و توجه کودکان اوتیسمی را تقویت می‌کنند. این بازی‌ها آن‌ها را تشویق می‌کنند تا با دقت روی تصاویر تمرکز کنند و به مرور حافظه و توانایی یادآوری خود را بهبود بخشند.

۳. چگونه می‌توان بازی‌های مناسب برای کودکان اوتیسمی انتخاب کرد؟ برای انتخاب بازی مناسب، سطح توانایی‌ها و علاقه‌های کودک را در نظر بگیرید. بازی‌های ساده و تدریجاً چالش‌برانگیز بهترین نتایج را دارند. شروع با ابزارهای قابل درک و ساده می‌تواند علاقه‌مندی کودک را به بازی و یادگیری افزایش دهد.