دسته بندی بازی ها

دسته بندی بازیها

آموزشی

ابتدا باید توجه داشت که اصولاً هر نوع وسیله ی بازی به نوعی آموزشی محسوب می شود، زیرا اساساً کودکان ازطریق بازی یاد میگیرند و این امر حتی در مورد برخی حیوانات نیز صدق میکند. اما در دسته بندی مابازیهای آموزشی به آن دسته از ابزار، وسایل و مجموعههایی اطلاق میشود که هدف از آنها آموزش یا درست تر بگوییم یادگیریِ یکی از مواد درسی در کتابهای آموزش و پرورش است.محصولات این دسته یا وسایلی هستند که به تمرین و یادگیری مطلبی کمک میکنند یا بازیهایی هستند که به طور مستقیم یا غیرمستقیم به درک بهتر و عمیق تر مطالب آموزشی یاری می رسانند.

حرکتی

این دسته از محصولات به شیوهای بازیکنان را به حرکت و جنب و جوش وا می دارند. هدف اصلی از این دسته بازیها رشد سالم و تقویت ماهیچههای بزرگ و ایجاد هماهنگی و تعادل بین اعضای بدن است. در عین حال اغلب آنها مهارتهای دیگری از جمله مهارتهای اجتماعی نظیر رعایت نوبت، تعامل با دیگران، تابآوری در برابر شکست و شیوهی لذت از پیروزی را تقویت میکنند. این دسته از بازیها باعث نشاط هم می شوند و از این طریق سلامت روانی را به همراه دارند.

پازل

پازلها شامل دو دسته هستند:

1جورچین ها

دسته ی اول معمولاً شامل قطعاتی هستند که با کنار هم قرار دادن آنها باید شکل یا تصویری درست شود. بازی با جورچین ها تمرین ذهنی فوق العادهای است که به افزایش دقت و تمرکز، تقویت حافظه ی کوتاه مدت، قدرت حل مسئله و هوش فضایی-دیداری کمک میکند. در مورد کودکان کوچکتر، تقویت ماهیچه های ظریف دست وهماهنگی بین چشم و دست نیز از اهداف جورچین ها به حساب می آید. از سوی دیگر اگر گروه سنی و توان افراد در نظر گرفته شود، حل جورچین ها باعث بالا رفتن اعتماد به نفس میشود. این دسته انواع گوناگونی را شامل می شود و در بسیاری از موارد حاوی شناخت بهتر دنیای پیرامون هم هستند.

2معماها

دسته ی دوم معما یا معماهایی هستند که باید با آزمون و خطا، استدلال منطقی، تفکر تحلیلی و انتقادی آنها را حل کرد. برای حل معما باید صبور بود و با تمرکز زیاد راه های متفاوت رسیدن به راه حل را امتحان کرد. به همین دلیل بازی های معمایی بهترین وسیله برای بالا بردن توان صبوری کودکان و نوجوانان به شمار می روند. این دسته از بازی ها معماهای بسیار ساده ی تک مرحله ای تا معماهای پیچیده ی چند مرحله ای را در برمی گیرد و علاوه بر کودکان و نوجوانان برای بزرگسالان نیز، به منظور فعال نگاه داشتن قوای ذهنی، به شدت توصیه می شوند. در نهایت هیچ لذتی با احساس رضایت حاصل از حل کردن یک معما قابل مقایسه نیست.

رشد محور

این دسته از بازیها نقشی بسیار مهم و اساسی را در زندگی کودکان ایفاء می کنند زیرا می توانند از سنین بسیار پایین به رشد کودک از جنبه های رشد شناختی، حرکتی، روانی، عاطفی، و کلامی کمک کنند. محصولات این دسته برای نوزادان در برگیرندهی وسایل و بازیهایی است که حواس مختلف آنان را برمیانگیزد؛ برای سنین بالاتر مهارت های حرکتی ظریف و ماهیچه های دست را تقویت میکند؛ شناخت آنان را از جهان پیرامون افزایش می دهد؛ بر دقت و تمرکز آنان می افزاید؛ حافظه ی آنان را ارتقاء می دهد؛ قدرت حل مسئله را بالا می برد؛ و به آنان تعامل اجتماعی را می آموزد.

رومیزی

بازی های رومیزی طیف وسیعی از بازی ها را در برمی گیرند که می توان آنها را بر اساس عوامل مختلفی دسته بندی کرد. برای مثال برخی آنها را بر اساس محتویات بازی یا ابزار و وسایلی که بازی با آنها انجام می شود تحت عناوین بازیهای کارتی، تاسی، کاغذ و قلمی، بوردگیم (بازی هایی که روی یک صفحه ی خاص انجام میشوند) و غیره تقسیم بندی می کنند. رایج ترین دسته بندی بر اساس مکانیسم است. منظور از مکانیسم مجموعه قوانین و دستورالعمل هایی است که شیوه ی تعامل بازیکنان با بازی را مشخص میکند. برخی ازمکانیسم های رایج عبارتند از: مدیریت منابع، رقابت، همکاری یا مشارکتی، انتزاعی، تفکر استراتژیک، تخریب، نقش مخفی. نا گفته نماند که با ابداع و تولید بازی های جدید به طور مداوم بر این مکانیسم ها افزوده می شود. تقسیم بندی بر اساس نوع و پیچیدگی بازی هم مثل بازی های خانوادگی، فیلر (بازیهای ساده که برای گذران وقت یا شروع ورود به دنیای بازی های رومیزی هستند،) دورهمی، و غیره شیوه ی دیگری برای دسته بندی این بازی هاست.

ساختنی ها

بازی های ساختنی بازی هایی هستند که در آن بازیکن یا بازیکنان قطعاتی را به هم متصل می کنند تا چیزی بسازند. حال ممکن است این کار از روی نقشه و برای ساخت یک سازه ی معین باشد یا بدون نقشه و با استفاده  از تخیل و خلاقیت صورت بگیرد. این بازیها می توانند به کودکان و نوجوانان کمک کنند تا مهارت های مختلفی مثل خلاقیت، حل مسئله، مهارت های حرکتی ظریف و تفکر منطقی را در خود پرورش دهند. از بازی های ساختنی میتوان برای آموزش مفاهیم علمی مانند فیزیک، مهندسی و معماری هم استفاده کرد. تحقیقات مختلفی که بر روی تأثیر این دسته از بازی ها بر رشد کودکان و نوجوانان صورت گرفته، فواید زیادی را برای آنها برشمرده اند.

نمایشی

این دسته از محصولات وسایلی هستند که به کودکان و نوجوانان کمک میکنند تا بازی های وانمودی یا تخیلی انجام دهند و خود را در نقش های مختلف ببینند. ماشین های اسباب بازی، وسایل آشپزخانه ،شهرهای پارچهای، عروسک ها و تن پوش های مختلف از این دسته به شمار می روند.