نقاط عطف رشد کودک 2(9 تا 18 ماهگی)
کودک در دوازده ماهگی
بیشتر بچه ها در این سن چه کاری انجام میدهند:
اجتماعی/ احساسی
- بازیهایی مثل چامچام و تاپتاپ خمیر را با شما انجام میدهد
زبان/ ارتباط
- «بای بای» میکند
- والدین را با کلماتی مثل «ماما» یا «بابا» یا «دَدَ»صدا میزند.
- کلمه «نه»را درک میکند (وقتی آن را به کار میبرید، کمی مکث میکند)
یادگیری، تفکر، حل مسأله
- میتواند چیزی را به داخل ظرفی بیندازد
- چیزهایی را که دیده است شما پنهان کرده اید، جستجو میکند، مثل یک اسباب بازی زیر پتو
رشد فیزیکی/ حرکتی
- خود را بالا میکشد که بایستد
- با دست گرفتن از وسایل خانه راه میرود
- میتواند از یک فنجان بدون درپوش که شما در دست گرفته اید آب بنوشد
- چیزهایی مثل تکه های کوچک غذا را با انگشت شست و انگشت اشاره برمیدارد
چگونه به رشد و یادگیری کودک خود کمک کنیم؟
در مقام نخستین معلم فرزند خود میتوانید با انجام این کارهای ساده به رشد و یادگیری او کمک
کنید:
- به فرزندتان «رفتار مطلوب»را آموزش دهید. به او نشان دهید که چه باید بکند و وقتی آن کار را انجام داد با کلمات مثبت یا بغل کردن یا بوسیدن او را تشویق کنید. برای مثال اگر دُم حیوان خانگی را میکشد، به او یاد دهید که چگونه به آرامی آن را نوازش کند و وقتی این کار را کرد او را بغلکنید.
- در مورد کارهایی که انجام میدهید با کودکتان حرف بزنید یا به صورت ترانه بخوانید. مثالً «مامان الان داره دستاتو میشوره» یا «ما اینجوری دستامونو میشوریم»
- چیزی را که کودک سعی میکند بگوید، کامل کنید. مثالاً اگر به یک ماشین اشاره میکند و میگوید «ما» بگویید «بله یه ماشین» یا اگر میگوید «ماشین» شما بگویید: «بله، یک ماشین آبی بزرگ.
- وقتی کاری را انجام میدهد که نمیخواهید سریعاً و به طور مستمر حواس او را به چیز دیگری جلب کنید. گفتن کلمه «نه! »را فقط برای کارهای خطرناک نگه دارید. وقتی هم «نه!» میگویید با جدیت و قاطعیت آن را بیان کنید. به او پشت دستی نزنید، داد و بیداد راه نیندازید و توضیحات زیادی و اضافه ندهید.
- برای کودک نوپای خود فضایی امن برای گشت و گذار ایجاد کنید. محیط خانه را برای او امن کنید. برای مثال چیزهای تیز و شکستنی را از دسترس او خارج کنید. داروها، مواد شیمیایی و شوینده ها در جای امن نگه دارید.
- وقتیبهچیزیاشارهمیکند،باکلماتبهاوپاسخدهید.کودکانوقتیچیزیرابخواهندبهآناشارهمیکنند.برایمثالبگویید«لیوانرومیخوای؟بفرمایید!اینلیوانشماست».اگرسعیمیکند کلمه«لیوان»رابگوید تالششراتشویقکنید.
- به چیزهای جالبی که میبینید مثل یک اتوبوس یا حیوان یا گل اشاره کنید. این به کودک کمک میکند به چیزهایی که دیگران میخواهند با اشاره کردن به او نشان دهند، توجه کند.
- زمان استفاده از ابزار صوتی-تصویری مثل تلویزیون، تلفن همراه، تبلت و غیره را برای خود به تماسهای تصویری با عزیزان محدود کنید. قرار گرفتن کودک در معرض این گونه وسایل تصویری به هیچ وجه برای کودکان زیر دو سال توصیه نمیشود. واقعیت این است که نوزادان با گفتگو، بازیکردن و تعامل با دیگران یاد میگیرند.
- به فرزندتان آب، شیر مادر و شیر ساده بدهید. کودک یک ساله نیازی به آبمیوه ندارد اما اگر این کار را میکنید حداکثر روزی نصف فنجان یا 3۰ میلیلیتر آبمیوه صد در صد طبیعی به او بدهید. از دادن نوشیدنی های شیرین مثل آبمیوه های آماده، نوشابه، نوشیدنی های انرژی زا یا شیرهای طعم دار بپرهیزید.
- به نوزادتان کمک کنید طعم و بافت مختلف خوراکیها را امتحان کند. منظور از بافتْ نرمی، تردی، سفتی، شلی و غیره است. ممکن است فرزند شما از هر غذایی اول خوشش نیاید. این فرصت را برایش فراهم کنید که غذاها را به دفعات مختلف امتحان کند.
- به کودکتان برای آشنا شدن با افرادی که قرار است به هر دلیل از او مراقبت کنند، فرصت بدهید.برای اینکه حس خوبی به او بدهید اسباب بازی ها، عروسک یا پتوی محبوبش را تزدیک او قرار دهید
- به کودکتان قابلمه یا ماهیتابه یا آلات موسیقی کوچک مثل طبل یا سنج بدهید و تشویقش کنید که سر و صدا راه بیندازد.
کودک در ۱۵ ماهگی
بیشتر بچه ها در این سن چه کاری انجام میدهند:
اجتماعی/ احساسی
- دوست دارد هنگام بازی از بچه های دیگر تقلید کند؛ مثالاً وقتی کودکی قطعات اسباب بازی را بیرون می آورد، او هم دوست دارد همین کار را بکند چیزی را که دوست دارد به شما نشان میدهد
- وقتی خوشحال است دست میزند
- عروسک های پولیشی یا اسباب بازی های دیگر را بغل میکند
- محبتش را نشان میدهد (با بغل کردن، نوازش کردن یا بوسیدن)
زبان/ ارتباط
- علاوه بر «ماما» و «بابا» سعی میکند یک یا دو کلمه ی ساده را بگوید
- وقتی اسم چیز آشنایی را میبرید به آن نگاه میکند
- وقتی با استفاده از کلمات و زبان بدن از او کاری را میخواهید، انجام میدهد. برای مثال اگر دستتان را دراز کنید و بگویید «عروسک رو بده به من » این کار را انجام میدهد.
- برای آنکه نشان دهد چه میخواهد با اشاره دیگران را متوجه میکند
شناختی (یادگیری، تفکر، حل مسأله)
- سعی میکند از چیزهایی مثل تلفن، برس و قاشق درست استفاده کند
- حداقل دو چیز کوچک مثل مکعب یا بلوک را میتواند روی هم بچیند
رشد فیزیکی/ حرکتی
- به تنهایی چند قدم راه میرود
- برای غذا خوردن از انگشتهای دستش استفاده میکند
چگونه به رشد و یادگیری کودک خود کمک کنیم؟
در مقام نخستین معلم فرزند خود میتوانید با انجام این کارهای ساده به رشد و یادگیری او کمک
کنید:
- به فرزندتان در یادگیری صحبت کردن کمک کنید. کلمات کودکان در این سن معموالً کامل نیست. آنچه میگوید را کامل و تکرار کنید. برای مثال ممکن است به جای تخم مرغ بگوید «توتوخ»، شما بگویید «تخمِ مرغ. بله این تخم مرغه!»
- وقتی کودک به چیزی اشاره میکند، قبل از اینکه آن را به او بدهید نام آن را بر زبان بیاورید و کمی صبر کنید تا ببینید آیا سعی میکند کلمه را بگوید. اگر صدایی تولید کرد او را تأیید کنید و کلمه را تکرار کنید: «بله! لیوان.»
- راه هاییپیداکنیدکه فرزندتان درکارهای روزمره مشارکت وهمکاری داشته باشد.مثالاً موقع بیرون رفتن خودش کفش هایش را بیاورد، یا جوراب ها را داخل سبد لباس ها بگذارد، یا هر کار دیگری که برایش بیش ازحد دشوار نباشد.
- برای خوردن وخوابیدن مراسم مشخص و مستمری داشته باشید.زمان خواب برای کودک شرایطی آرامش بخش ایجادکنید.پیژامه یا لباس مخصوص خواب تنش کنید،برایش مسواک بزنید،ویک یادوکتاب برایش بخوانید.کودکان بین یک تادوسال به11تا1۴ساعت خواب درشبانه روزاحتیاج دارند (شامل چرت زدن های روازنه هم میشود) خواب مرتب و یکپارچه ساده تر است.
- ترانه هایی را برای کودک بخوانید که همراه با حرکات خاصی است. ببینید آیا تالش میکند حرکات
را با شما انجام دهد.
- در مورد احساسات کودک حرف بزنی ( برای مثال فکر میکنید غمگین، عصبانی، نا امید، یا خوشحال است.) از کلمات، حالات چهره و لحن صدا استفاده کنید تا نشان دهید به نظر شما چه احساسیدارد. برای مثال بگویید «میدونم برای اینکه نرفتیم بیرون نا امید شدی، اما نمیتونی کسی رو بزنی. بیا یه بازی تو خونه ای انجام بدی.»
- برای کج خلقی و اوقات تلخیهای او آماده باشید. در این سن کامالً طبیعی است، بخصوص زمانی که خسته یا گرسنه باشد. هر چه بزرگتر شود، کج خلقیها کمتر میشود. در این مواقع میتوانید از روش پرت کردن حواس استفاده کنید. اما اشکالی ندارد بگذارید اوقات تلخی کند و هیچ کاری نکنید.
- به او فرصت دهید آرام شود و به کار خود ادامه دهید. به فرزندتان «رفتار مطلوب»را آموزش دهید. به او نشان دهید که چه باید بکند و وقتی آن کار را انجام داد با کلمات مثبت یا بغل کردن یا بوسیدن او را تشویق کنید. برای مثال اگر دُم حیوان خانگی را میکشد، به او یاد دهید که چگونه به آرامی آن را نوازش کند و وقتی این کار را کرد او را بغل کنید.
- زمان استفاده از ابزار صوتی-تصویری مثل تلویزیون، تلفن همراه، تبلت و غیره را برای خود به تماس های تصویری با عزیزان محدود کنید. قرار گرفتن کودک در معرض این گونه وسایل تصویری به هیچ وجه برای کودکان زیر دو سال توصیه نمیشود. واقعیت این است که نوزادان با گفتگو، بازی کردن و تعامل با دیگران یاد میگیرند.
- کودک را ترغیب کنید با وسایلی مثل مکعبهای ابری، مکعبهای رنگی، برج مکعب و غیره بازی کند. میتوانید خودتان قطعات را روی هم بچینید و از او بخواهید آنها را بریزد.
- تشویقش کنید که از فنجان بدون درپوش بنوشد و با قاشق غذا بخورد. مهم نیست چقدر ریخت و پاش میکند، یادگیری آداب غذا خوردن باید با شادی همراه باشد.
کودک در ۱۸ ماهگی
بیشتر بچه ها در این سن چه کاری انجام میدهند:
اجتماعی/ احساسی
- از شما کمی دور میشود ولی مدام نگاه میکند که مطمئن شود آن دور و اطراف هستید
- به چیزهای جالبی که میبیند اشاره میکند تا به شما نشان دهد
- دستهایش را برای شستن بالا میآورد
- همراه شما چند صفحه ای کتاب نگاه میکند
- با فشار دست در آستین یا بالا آوردن پا به شما در لباس پوشیدنش کمک میکند
زبان/ ارتباط
- عالوه بر «ماما» و «بابا» سعی میکند دو یا چند کلم هی دیگر را بگوید
- دستورات یک مرحله ای ساده را حتی بدون اشاره انجام میدهد. مثل دادن حوله به شما وقتی فقط میگویید: «اونو بده به من!»
شناختی (یادگیری، تفکر، حل مسأله)
- کارهای روزمره مثل جارو کردن را از شما تقلید میکند
- با اسباب بازیها به روشی ساده بازی میکند، مثالً یک ماشین اسباب بازی را هُل میدهد
رشد فیزیکی/ حرکتی
- بدون گرفتن چیزی یا دست کسی راه میرود
- خط خطی میکند
- از یک فنجان بدون درپوش آب مینوشد؛ گاهی ممکن است بریزد
- با دست غذا میخورد
- سعی میکند از قاشق استفاده کند
- بدون کمک از مبل یا صندلی بالا میرود یا پایین میآید
چگونه به رشد و یادگیری کودک خود کمک کنیم؟
در مقام نخستین معلم فرزند خود میتوانید با انجام این کارهای ساده به رشد و یادگیری او کمک
کنید:
- بهرفتاریکهمیخواهیدانجامدهد(رفتارمطلوب)بیشترتوجهنشاندهیدوباجملاتمثبتآنهاراتشویقکنید.مثالابگویید:«وای!چقدرخوباسباب بازی هاروجمعمیکنی!»بهرفتاریکهدلتاننمیخواهدببینید،کمترتوجهکنید.
- او را ترغیب کنید تا بازیهای «وانمودی» یا نمایشی انجام دهد. مثالاً یک قاشق به او بدهید تا وانمود کند که به عروسک یا حیوان پولشایش غذا میدهد. این کار را به نوبت انجام دهید.
- به کودکتان کمک کنید احساسات دیگران و روشهای واکنش نشان دادن به این احساسات را بفهمد. مثالً وقتی بچهای غمگین است به او بگویید: «مثل اینکه ناراحته، بیا بریم پیشش از دلش دربیاریم»
- از او سؤال های سادهای بپرسید تا کمک کنید به دنیای اطرافش فکر کند. مثالً بپرسید: «اون چیه؟»
- بگذاریدازفنجانبدوندرپوشبنوشدوباقاشقغذابخورد.مهمنیستچقدرریختوپاشمیکند،یادگیریآدابغذاخوردنبایدباشادیهمراهباشد.
- حق انتخاب های ساده ای به او بدهید. اجازه دهید بین دو چیز یکی را انتخاب کند. مثالاً موقع پوشیدن لباس از او بپرسید دوست دارد پیراهن آبی را بپوشد یا قرمز را.
- برای خوردن و خوابیدن مراسم مشخص و مستمری داشته باشید. برای مثال وقتی غذا میخورد سر میز کنار او بنشینید. این کار کمک میکند که آداب غذا خوردن خانوادگی را تعیین کنید.
- زماناستفادهازابزارصوتی-تصویریمثلتلویزیون،تلفنهمراه،تبلتوغیرهرابرایخودبهتماس هایتصویریباعزیزانمحدودکنید.قرارگرفتنکودکدرمعرضاینگونهوسایلتصویری به هیچوجه برایکودکان زیردوسال توصیه نمیشود.واقعیتایناست که نوزادان باگفتگو، بازیکردن و تعامل با دیگران یاد میگیرند.
- ازپزشکیامربیکودکخودبپرسیدآیابرایتمریندستشوییرفتن آمادهاست.بسیاری از کودکانتا دوره ی بین 2 تا 3سالگی این آمادگی را ندارند. اگر آماده نباشد ممکن است این کار باعث ایجاداضطرابیا برگشت به عقبشودودر نتیجهیادگیری رفتن بهدستشوییمدت زمان بیشتریطولبکشد.
- برای کج خلقی و اوقات تلخی های او آماده باشید. در این سن کامًلا طبیعی است، بخصوص زمانی که خسته یا گرسنه باشد. هر چه بزرگتر شود، کج خلقی ها کمتر میشود. در این مواقع میتوانید ازروش پرت کردن حواس استفاده کنید. اما اشکالی ندارد بگذارید اوقات تلخی کند و هیچ کاری نکنید. به او فرصت دهید آرام شود و به کار خود ادامه دهید.
- با کودکتان رو در رو صحبت کنید و جایی که امکان دارد پایین بیایید تا در سطح نگاه او قرار بگیرید. این کار باعث میشود آنچه را میگویید از طریق چشمها و چهرهتان «ببیند» نه اینکه فقط کلمات را بشنود.
- آموزش اسامی اعضای بدن را با اشاره کردن به آنها شروع کنید. مثالً به دماغ خودتان و دماغ او اشاره کنید و بگویید::«این دماغ منه» یا«این دماغ توئه».
